Mimosa – tiếng gọi của ước mơ, khát vọng tự do
Lần đầu tiên xuất hiện trong tác phẩm, mimosa hiện lên với một vẻ đẹp đầy sức sống, ẩn sau đó là những trăn trở về sự tự do hằn sâu trong lòng Mầm Lá. Nó ấn tượng với cô từ những ngày đầu tiên bước vào chuồng gà. Nhờ có cánh cửa trại không đóng kín, bất cứ lúc nào Mầm Lá cũng có thể nhìn qua khe cửa để trông về phía cây hoa Mimosa. Đây chính là nguồn sống nuôi dưỡng tâm hồn của Mầm Lá, “mặc cho nhưng cơn gió lạnh mùa đông tràn về hay những cơn mưa hắt hiu khi trời vào hạ” . Hình tượng ấy, khung cảnh ấy khác xa với những gì đang diễn ra trong trại nuôi gà, nơi hàng tá những cô gà công nghiệp hàng ngày chỉ quanh quẩn với mấy công việc xơi cám và đẻ trứng, một cuộc sống tù túng, quẩn quanh, chẳng thể đi lại thậm chí đến vỗ cánh cũng không.
Đối lập với không gian ngột ngạt ấy là cả một thế giới ngập tràn ánh sáng bên ngoài, nơi có cây hoa Mimosa đang bung nở từng chùm hoa trắng tinh khôi. “Hương hoa theo gió lan vào tận chuồng gà, thấm vào lồng ngực của Mầm Lá.” Nó khơi lên trong cô một khát khao không thể nói bằng lời, khát khao vượt thoát khỏi hàng rào sắt chật chội để ra với thế giới ngoài kia. Mặc dù tất cả những gì Mầm Lá biết về thế giới chỉ là một góc nhỏ nhìn qua khe cửa, nhưng cô vẫn luôn kỳ vọng và tự tin rằng nơi ấy có tự do và nơi ấy sẽ giúp cô thực hiện được ước mơ của đời mình: được ấp trứng và nhìn thấy gà con chào đời.
Sự đối mặt giữa ước mơ và thực tại dần chất đầy lên tấn bi kịch trong lòng Mầm Lá, dễ hiểu rằng khi con người ta bị giam cầm, mất tự do, họ trở nên ghen tị với những gì được tự do. Mầm Lá cũng vậy, cô ghen tị với tán lá của cây Mimosa đặc biệt mỗi khi mà nó nở hoa. Mầm Lá dành thời gian của mình để quan sát từng biến đổi của tán lá.
“Tán lá xanh mướt cô nhìn ngắm suốt mùa đông đã lớn hơn và nở ra những bông hoa đầy hương thơm tự khi nào… Lúc đầu Mầm Lá tưởng rằng trên cây hoa Mimosa chẳng có gì ngoài những bông hoa. Nhưng chỉ mấy ngày sau, những cánh hoa đã bay lả tả như những đóa tuyết rồi tàn lụi đi, chỉ còn lại tán lá xanh. Tán lá xanh sống đến tận cuối thu và được nhuộm vàng, sau đó cũng rụng rơi trong lặng lẽ. Khi thấy tán lá chống chọi với những cơn gió thổi qua và những sợi mưa hung dữ, Mầm Lá vô cùng thán phục. Mầm Lá lại tiếp tục thán phục khi ngắm nhìn sự sống màu xanh non sinh sôi vào mùa xuân sau đó.”
Nhìn lại cuộc sống của chính mình, Mầm Lá thèm khát được sống như tán lá kia. Cô cho rằng trên đời này có lẽ sẽ chẳng còn cái tên nào đẹp hơn, ý nghĩa hơn cái tên Tán Lá. Do vậy, cô đã tự đặt cho mình tên là Mầm Lá và trở thành cô gà duy nhất trong chuồng có tên riêng, mặc dù xung quanh chẳng có ai quan tâm và gọi cô như vậy.
Mầm Lá ôm ấp trong lòng một ước mơ thầm kín, được sống như tán lá, hoàn thiện mọi thiên chức của mình. Nếu như Tán Lá đã thực hiện hết bổn phận của nó là đón nhận hết mình nắng và gió, cho đời những chùm hoa đẹp đẽ, đến khi rơi rụng thì hòa lẫn vào nhau rồi trở thành phân bón… thì Mầm Lá cũng muốn thực hiện thiên chức tự nhiên của một cô gà đó là ấp trứng. Tuy nhiên, sự thật trớ trêu, cô được sinh ra với thân phận chỉ là một cô gà công nghiệp, tức là được nuôi chỉ để lấy trứng, đến khi già và không còn sức đẻ nữa, cô cũng sẽ bị vứt bỏ đi như một thứ đồ vô giá trị hoặc cách khác là bị làm thịt. Trong những ngày tháng ở chuồng gà, cây hoa Mimosa cùng với việc ngắm nhìn những thành viên trong gia đình là niềm an ủi, động viên và là hạnh phúc nhỏ nhoi duy nhất đối với Mầm Lá.
Trong lúc bị ông chủ lôi ra khỏi trại gà, nằm trên chiếc xe tải chất đống những cô gà chết, bệnh, nghĩ rằng mình sắp chết mà chẳng thể thực hiện được ước mơ, hình ảnh cây hoa Mimosa lại bất giác hiện lên trong đầu Mầm Lá: “hình ảnh của tán lá xanh ngắt và hương hoa thơm ngát”. Lẽ thường, trước lúc sắp chết, người ta thường hối tiếc vì những gì cuộc đời này mình chưa đạt được. Đối với Mầm Lá đó là ước mơ được ấp trứng và nhìn thấy gà con chào đời. Trong giấc mơ ấy, cô thấy mình đang ở bên cạnh Gà Trống cùng ổ trứng hồng ấm áp, bên ngoài là những bông hoa rơi lả tả như những bông tuyết trắng. Hình ảnh ấy vốn đã chôn sâu trong lòng Mầm Lá nay ùa về như một dự cảm trước cái chết.
Như vậy, cây hoa Mimosa từ một hình tượng thực tế đã trở thành một biểu tượng trong tâm tưởng. Nó hiện lên dưới cả hai hình thức: Một là tán cây đầy hoa với hương thơm ngạt ngào đang hiện hữu trong sân vườn, nơi mà Mầm Lá vẫn hằng ước mơ chạm tới. Hai, Mimosa đã trở thành biểu tượng tối thượng của cái Đẹp trong lòng Mầm Lá, lúc này nó mang ý nghĩa biểu trưng cho ước mơ, tự do, những khát khao không thể với đến.
Mimosa – niềm an ủi và nguồn động lực hướng về phía trước
Không chỉ là nơi chắp cánh cho những ước mơ và khát khao trong lòng Mầm Lá, tán cây Mimosa còn che chở cô trong lúc cảm thấy buồn bã, xấu hổ và tuyệt vọng nhất. Bị các thành viên trong gia đình sân vườn cự tuyệt và đuổi khỏi nhà kho, không còn chỗ nào để đi, Mầm Lá lại tìm đến, ngồi thu mình dưới gốc cây Mimosa. Như một nguồn động lực vô hình nhắc nhở, ở góc bình yên ấy, Mầm Lá chợt nhớ về những ngày tháng trước đây. Ai đó đã đúng khi khuyên rằng, mỗi lúc bạn cảm thấy mệt mỏi vì những vấp ngã, khó khăn trên đoạn dường dài, hãy bình tâm và nhớ lại lý do đã khiến bạn bắt đầu. Giữa lúc nỗi tuyệt vọng bao trùm, nghĩ về cái chuồng gà chật hẹp, tù túng đến mức không thể vỗ cánh được, Mầm Lá không khỏi phấn chấn, vỡ lẽ rằng, dẫu sao cô cũng đã có được kỳ tích đầu tiên đó là có được tự do.
Tán cây Mimosa một lần nữa trở thành người bạn động viên tinh thần cho Mầm Lá. Nhìn ngắm cây Mimosa đang vươn mình thẳng về phía bầu trời, Mầm Lá như được tiếp thêm nguồn năng lượng mới. Cô nhất định phải sống một cuộc đời trọn vẹn và hết mình như tán lá ấy, nhất định phải sống, phải đẻ trứng và nhìn thấy gà con chào đời. Như tán lá kia dũng cảm đón nhận gió sương, dẫu có trút hết lá khi trời vào đông, rồi cũng sẽ trổ ra búp non mơn mởn và cho đời những đóa hoa trắng tinh khôi vào mùa xuân, Mầm Lá cũng vậy, cô sẽ tiếp tục sống bằng tất cả niềm tin và sức mạnh để có thể đạt đến ước mơ.
Sau khi quả trứng của Vịt trời và Vịt trắng đã được Mầm Lá ấp nở thành một chú vịt con xinh đẹp, cô lại dắt con trở về sân vườn đứng dưới tán cây Mimosa với lòng tự hào và vui sướng khôn tả. Dẫu không phải quả trứng tự mình đẻ ra, nhưng với việc coi nó như con mình, Mầm Lá đã hoàn thành được ước mơ của cô. Giống như tán cây Mimosa tỏa mát một vùng, nằm dang cánh ôm con, Mầm Lá quyết định dù có phải chịu nhục cũng sẽ nuôi con khôn lớn.
Với vai trò là nguồn động viên, nguồn lực tiếp sức cho ước mơ của Mầm Lá. Mimosa xuất hiện dưới cả hai hình thức hiện thực và tinh thần. Gốc cây Mimosa có thực cuối vườn là nơi Mầm Lá đến trú ngụ sau khi bị đuổi khỏi nhà kho cũng là nơi Mầm Lá đào ổ trong những nỗ lực để có thể đẻ trứng, nơi cô cùng vịt con cất bước trở về. Không gian ấy tạo cho Mầm Lá cảm giác được an toàn, cách xa nơi canh giữ của bác Chó già lúc nào cũng gầm gừ và xa tầm mắt của mụ Chồn, kẻ đi săn lúc nào cũng rình rập để ăn thịt cô và con trai. Vượt lên trên góc độ hình thức, hình ảnh Mầm Lá ngước nhìn lên tán cây Mimosa đang vươn thẳng lên trời cao còn gợi đến lời hứa của cô gà với chính bản thân mình, đồng thời như một lời dự báo về tương lai của chính cô. Mầm Lá sẽ sống một cuộc đời trọn vẹn với những gì mà cô theo đuổi, đúng như cách mà Vịt trời Kẻ Lang thang đã ca ngợi, một cuộc đời “vĩ đại như tán lá”.
Những bông hoa tuyết Mimosa – hiện thân của tự do cuối cùng
Lần cuối cùng hình ảnh Mimosa xuất hiện trong câu chuyện chính là những giây phút cuối cùng trong cuộc đơi Mầm Lá. Sau khi tiễn đứa con mà mình đã vất vả bấy lâu để nuôi nấng, bằng tình thương vượt ra khỏi ranh giới giữa sự sống và cái chết, “Mầm Lá vừa ngước lên nhìn bầu trời trống rỗng, vừa thấy cô độc một cách đáng sợ”. Nhìn những bông tuyết bay bay trong gió, đẹp như làn mưa hoa Mimosa, Mầm Lá nở nụ cười mãn nguyện: “Ôi, thì ra hoa Mimosa đã tàn rồi đấy”. Trải qua bao thăng trầm, từ mùa xuân bung nở đến mùa đông tàn úa, Mimosa đã sống trọn số kiếp của nó và Mầm Lá cũng vậy, trong lòng cô lúc này đã manh nha xuất hiện những dự cảm về cái chết.
Ngay từ những giây phút ban đầu, Mimosa đã hiện lên như hình ảnh tượng trưng cho cuộc đời Mầm Lá thì đến lúc này, khi hoa tàn lá rụng cũng chính là dự báo cho việc cô sắp phải ra đi. Tuy nhiên, không hề cô độc, lạnh lẽo, cô cảm thấy lòng mình vui sướng hơn bao giờ hết, cũng như những cánh hoa kia đã mãn nguyện vì đã sống trọn với phần thiên tính của chính mình. Trong phút chốc, Mầm Lá xả bỏ xác thân của mình làm mồi cho mụ Chồn, tất cả lúc này chỉ còn là khoảng tối mờ mịt. Không gian dần sáng trở lại, Mầm Lá mở mắt thấy bầu trời xanh chói lòa. Cô đang bay, thật sự đang bay. Mầm Lá rẽ gió bằng đôi cánh rộng và đẹp, ngắm nìn khung cảnh tất cả đang nằm phía dưới.
Với việc tiếp nhận cái chết, Mầm Lá đã chạm đến sự tự do cuối cùng, cảm giác tự do mà cuộc đời cô chưa từng có. Nếu như sự tự do sau khi thoát khỏi sân vườn phải chịu hy sinh nhường chỗ cho tấm lòng vĩ đại của người mẹ thì giờ đây Mầm Lá đã có lại được nó. Như những cánh hoa Mimosa trong trắng, tinh khôi, Mầm Lá nhẹ nhàng bay theo gió, kết thúc một cuộc đời trọn vẹn, lắm bão tố nhưng cũng đầy những kỳ tích. Đó là một cuộc đời đáng kính trọng mà có lẽ sẽ chẳng mấy người dám đánh đổi để có thể có được và làm được.
Thay lời kết – Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của hình tượng
Cây hoa Mimosa hiện lên trong tác phẩm chính là dự cảm về cuộc đời của nhân vật Mầm Lá. Từ sự tiếp nhận thông qua cái nhìn hết sức tự nhiên của Mầm Lá từ khe cửa chuồng gà, Mimosa đã gợi lên những biểu tượng của tự do và hạnh phúc nằm ngoài tầm với. Sự tự do đó được thể hiện qua hình ảnh tán cây vươn thẳng lên trời cao, lá xanh mơn mởn, những bông hoa trắng tinh khôi và qua chính sự ghen tỵ của Mầm Lá.
Từ một sinh vật hiện hữu, Mimosa đã đi vào thế giới tinh thần của Mầm Lá như một ẩn ức về sự tự do và khao khát đạt đến tự do. Mimosa gợi nhắc Mầm Lá nhớ về ước mơ của mình và tiếp nguồn động lực để cô dũng cảm tiến lên thực hiện ước mơ. Mimosa cùng những ám ảnh của nó đã theo suốt Mầm Lá từ những ngày còn trong trại gà đến khi từ giã cuộc sống. Đó không chỉ là cái cây mà Mầm Lá vẫn thường ngắm nhìn, không đơn thuần là nơi cô đào ổ để chuẩn bị đẻ trứng mà thực sự đã trở thành một tượng đài tinh thần trong thế giới quan của Mầm Lá. Đó là lời hứa của cô với chính bản thân: lời hứa sẽ sống trọn kiếp mình, thực hiện ước mơ để có một cuộc đời giống như tán lá.
Hình tượng cây hoa Mimosa xuất hiện chín lần trong toàn bộ câu chuyện dưới cả hai hình thức trực tiếp và gián tiếp là nhân tố góp phần thúc đẩy mạch truyện, đặc biệt là gắn liền với sự thay đổi tâm lý trong lòng Mầm Lá. Trên mỗi sự thay đổi lớn của cuôc đời cô đều có sự hiện hữu của tán cây. Giả sử nếu như bỏ qua hình tượng này, chúng tôi tin rằng, câu chuyện sẽ vẫn có thể tiếp tục diễn ra nhưng sẽ mất đi sự tự nhiên và sức hấp dẫn của nó. Mimosa chính là một trong những nhân tố giúp Mầm Lá trở nên khác với những cô gà mái khác, là nguồn động lực tiếp sức cho cô trở nên dũng cảm hơn, từ đó đạt đến kỳ tích.
Xét từ góc độ nghệ thuật, Mimosa là hình ảnh ẩn dụ đã được xây dựng một cách hoàn hảo bởi nhà văn Hwang Sun Mi. Ở góc nhìn rộng đó là sự ẩn dụ về cuộc đời của nhân vật Mầm Lá với ước mơ, tình yêu, khát khao cháy bỏng đồng thời chứa đựng nhiều ám ảnh. Ở góc nhìn hẹp hơn, Mimosa là tiếng gọi của sự tự do, là cái tận thiện, tận mĩ đối với Mầm Lá, nó giúp cô tự tin hơn, có đủ dũng khí để tiếp tục thực hiện ước mơ.
Hình tượng Mimosa trong tác phẩm Cô gà mái xổng chuồng đã được xây dựng dưới cả hai góc độ hiện thực và tâm tưởng. Mimosa ở mỗi một góc độ tiếp cận đều cho thấy một thế giới biểu tượng phong phú được tạo dựng nên bằng từng thành tố ký hiệu đa dạng. Độc giả bằng cách này hay cách khác đều đã bị nó lôi cuốn vào trong thế giới nghệ thuật riêng cùng những biến đổi trong tâm lý, tình cảm của cô gà mái Mầm Lá. Nó giúp ta hiểu hơn thế nào là ước mơ và làm sao để thực hiện ước mơ. Điều đơn giản trước hết đó phải là phải sống hết mình, sống đúng với những gì mình có.
